Niebezpieczne przy każdej prędkości
Przez ponad pół wieku samochód przyniósł śmierć, rany oraz nieoceniony smutek i żal milionom osób – tak Ralph Nader rozpoczął swoją książkę „Unsafe at Any Speed: The Designed-In Dangers of American Automobile”, która pojawiła się w księgarniach 30 listopada 1965 roku. Publikacja błyskawicznie stała się wydawniczym bestsellerem przynosząc autorowi rozgłos, ale przed wszystkim przyczyniając się do znacznego podwyższenia poziomu bezpieczeństwa w samochodach produkowanych przez motoryzacyjne koncerny.
Ralph Nader urodził się 27 lutego 1934 roku w Winsted w stanie Connecticut. Po ukończeniu studiów prawniczych (Princeton University oraz Harvard Law School) rozpoczął pracę w swoim zawodzie w stolicy rodzinnego stanu, Hartford. I zapewne zostałby do dzisiaj w gronie nieco bezimiennych tysięcy amerykańskich prawników, gdyby nie wspomniana wyżej książka. Dzięki niej stał się sławny jako wpływowy rzecznik praw konsumenta.
Autor w swej publikacji dowodził, że koncerny motoryzacyjne dysponują technologiami, które podnoszą poziom bezpieczeństwa podróżujących samochodami, ale z wielu względów celowo ich nie stosują. Jednym z wymienianych przez niego powodów jest fakt, że wprowadzanie nowych systemów poprawiających bezpieczeństwo podnosi koszty produkcji, co nie sprzyja rywalizacji z konkurencją. Nader twierdził także, że istnieje coś w rodzaju spisku, gdyż – jak stwierdził – „gigantyczne koszty rzezi na autostradach (w USA) wspierają branżę usługową”. Miał tu na myśli dziesiątki tysięcy osób – m.in. prawników, lekarzy, policjantów, mechaników czy ubezpieczycieli, którzy mieli pracę i czerpali dochody ze skutków wypadków drogowych. Ale dostało się także kierowcom. Nader podał przykład kierowców Fordów. W tamtych latach pasy bezpieczeństwa nie były obowiązkowe i były oferowane w opcji za dodatkową opłatę 27 dolarów. Okazało się, że jedynie 2 procent nabywców nowych samochodów tej marki decydowało się dopłatę za pasy… Jednocześnie w tamtych latach ginęło na amerykańskich drogach nawet 40 tysięcy osób (ale też proszę pamiętać, próbując porównań chociażby z polskimi statystykami, że w tym bardzo zmotoryzowanym kraju mieszkało wówczas ponad 200 milionów osób).
Książka Nadera, chociaż zawierała sporo kontrowersyjnych tez, spowodowała na pewno jedno. Przyczyniła się do ogólnokrajowej dyskusji na temat bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a w rezultacie do uchwalenia w 1966 roku ustawy o ruchu drogowym i bezpieczeństwie pojazdów. (Wprowadzono w niej np. obowiązek montowania i używania pasów bezpieczeństwa). W swej pracy autor, jako przykład szczególnie niebezpiecznego auta podał przykład Chevroleta Convair. Twierdził, że ma istotne wady techniczne sprawiające, że łatwo w nim o wypadek. Nader nie podał żadnych przekonujących dowodów na poparcie tych zarzutów, ale skutek był taki, że popularność samochodu gwałtownie spadła i w 1969 roku zakończono jego produkcję. Pojazd ten stał się wręcz symbolem (wręcz śmiertelnie) niebezpiecznego auta. W 1972 roku przeprowadzono dokładne, naukowe testy Convaira, które obaliły oskarżenia Nadera wobec tego modelu, ale „mleko już było rozlane” i samochód zniknął z salonów sprzedaży…
Sława, którą dała Naderowi książka „Niebezpieczne przy każdej szybkości” skłoniła autora do porzucenia kariery prawniczej i zajęcie się… polityką. Stanął na czele jednego z pierwszych ruchów konsumenckich w USA. Objeżdżał cały kraj z wykładami, organizował grupy społeczne – jak Public Citizen – których celem była walka z żądzą zysków za wszelką cenę wielkich koncernów. Młodych (najczęściej) i radykalnych jego zwolenników nazywano wręcz Nader’s Raiders.
Ralph Nader czterokrotnie (1996, 2000, 2004 2008) kandydował na urząd prezydenta USA, jak wiemy – nieskutecznie . W dwóch pierwszych przypadkach jako kandydat Partii Zielonych. Podpadł wówczas Demokratom, którzy twierdzili, że jego kandydatura odebrała głosy Al’owi Gore, dzięki czemu prezydentem został republikański rywal George W. Bush…
